Bezrobotni 50+ na polskim rynku pracy:
Bezrobocie jest niepożądanym statusem społecznym dla wszystkich pracowników, jednak istnieją grupy, które najdotkliwiej odczuwają jego skutki. Zaliczają się do nich m.in. osoby, które ukończyły 50 lat. Bezrobotni z tej grupy wiekowej są według wielu danych statystycznych najbardziej narażeni na trwanie w długotrwałym bezrobociu (definiowanym przez ustawę jako pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy), a w dalszej perspektywie nawet na całkowite wykluczenie społeczne. Wysokie bezrobocie w tym przedziale wiekowym wynika z obaw pracodawców przed zatrudnieniem osób, które z racji osiągniętego wieku mogą okazać się w miejscu pracy mniej wydajne oraz skłonne do częstszego korzystania z urlopów zdrowotnych (z powodu większego ryzyka zachorowania na choroby przewlekłe) i innych przysługujących im praw pracowniczych, których przestrzegania wymagają od pracodawcy przepisy zapisane w polskim Kodeksie Pracy. W związku z tym utrata pracy przez pracownika z wiekiem powyżej 50. roku życia zmusza go do poszukiwania nowej pracy na niezbyt przychylnym mu rynku pracy, gdzie o pełnoprawne zatrudnienie z pakietem zabezpieczeń socjalnych (pełny etat – umowa o pracę) jest szczególnie trudno.
Wyjątkowa sytuacja ekonomiczna i społeczna polskich obywateli po 50-tce wymaga zatem nadzwyczajnych środków służących aktywizacji zawodowej tej grupy osób. Narzędzia wsparcia dla bezrobotnych 50+ znajdują się w pakiecie usług świadczonych przez powiatowe urzędy pracy oraz w założeniach rządowych programów mających na celu zwiększenie zatrudnienia osób powyżej 50-tego roku życia, takich jak „Program 50+”.
Powiatowe urzędy pracy:
Bezrobotni z grupy wiekowej 50+, podobnie jak inni zarejestrowani w powiatowych urzędach pracy, mogą skorzystać z usług pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego w pełnym zakresie, jednak ze względu na to, że należą oni do osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, mają z jednej strony pierwszeństwo w dostępie do pewnych instrumentów aktywizacji zawodowych, a z drugiej opcję wzięcia udziału w specjalnie zorientowanych na nich inicjatywach finansowanych przez publiczne pośrednictwo pracy.
W ustawie funkcjonuje przepis, który mówi, iż bezrobotnym z grupy wiekowej 50 lat i więcej, powiatowy urząd pracy w okresie do 6 miesięcy od dnia rejestracji powinien przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Dodatkowo na urząd pracy nałożony jest obowiązek przygotowania indywidualnego planu działania dla osoby bezrobotnej powyżej 50. roku życia w okresie 180 dni od dnia jej rejestracji. W ramach tego planu osoby poszukujące pracy mogą liczyć na propozycję zatrudnienia/ innej pracy, jak również różnych form aktywizacji (jak np. szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, zatrudnienie subsydiowane – prace interwencyjne, roboty publiczne). W przypadku niektórych z tych instrumentów obowiązują nadprogramowe działania np. bezrobotny w wieku powyżej 50. roku życia może być skierowany do prac interwencyjnych nawet na okres do 24 miesięcy. Pewne propozycje państwowych urzędów pracy wychodzą też naprzeciw oczekiwaniom pracodawców np. jednoosobowy przedsiębiorca, który zatrudni długotrwale bezrobotnego z wiekiem wynoszącym co najmniej 50 lat, może liczyć na dofinansowanie wynagrodzenia tego pracownika przez 12 lub 24 miesiące.
Bezrobotni powyżej 50. roku życia mają możliwość uczestnictwa w przeznaczonych dla nich szkoleniach z zakresu umiejętności poszukiwania pracy oraz programach specjalnych inicjowanych i realizowanych przez starostę w porozumieniu z pracodawcami. Istotą tych ostatnich jest podjęcie działań interwencyjnych wobec grupy beneficjentów znajdującej się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Taka interwencja ma charakter czasowy, a koszty realizacji tych programów mogą być dofinansowane ze środków Funduszu Pracy.
Program 50+:
Rządowy „Program 50+”, znany też pod nazwą „Solidarność pokoleń” jest pakietem działań rządowych zmierzających do zwiększenia zatrudnienia osób powyżej 50-tego roku życia w Polsce. Program ten zakłada z jednej strony działania, które zwiększają zachęty do zatrudnienia osób w wieku 50+ przez przedsiębiorców, a z drugiej strony działania, które sprzyjają poprawie kwalifikacji, umiejętności i efektywności pracy tych osób. W kontekście społecznym ma on pozwolić na utrzymanie solidarności międzypokoleniowej, natomiast w wymiarze ekonomicznym ma za zadanie pomóc w utrzymaniu wysokiego wzrostu gospodarczego w perspektywie kolejnych kilkunastu lat.
Program „Solidarność pokoleń” jest ściśle powiązany z polityką prorozwojową prowadzoną przez wszystkie kraje Unii Europejskiej. Jego celem nadrzędnym jest osiągnięcie w perspektywie do 2020 r. wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata na poziomie 50%, określonym w Strategii Lizbońskiej, przyjętej przez UE w 2000 roku. Szczegółowe cele programu to:
1) poprawa warunków pracy, promocja zatrudnienia pracowników po 50-tym roku życia i zarządzanie wiekiem.
2) poprawa kompetencji i kwalifikacji pracowników po 50-tym roku życia.
3) zmniejszenie kosztów pracy związanych z zatrudnianiem pracowników po 50-tym roku życia.
4) aktywizacja osób bezrobotnych lub zagrożonych utratą pracy po 50-tym roku życia.
5) aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Istotnym uzupełniającym.
6) zwiększenie możliwości zatrudnienia kobiet
7) ograniczenie dezaktywizacji pracowników w systemie świadczeń społecznych.
Źródłem finansowania programu „Solidarność pokoleń” są środki pozyskane z Europejskiego Funduszu Społecznego, jak również część środków zdeponowanych w polskim Funduszu Pracy. Ze wstępnych założeń finansowych wynika, że w perspektywie do 2015 r. na realizację programu
przeznaczona będzie kwota około 12 mld zł, w tym około 9,9 mld zł w ramach działań Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz około 2,1 mld zł finansowanych ze środków krajowych (Fundusz Pracy).
